De schildklier is een klein orgaan dat voor de luchtpijp ligt, boven het kuiltje in de hals. Normaal is de schildklier niet te zien of te voelen.
De schildklier maakt schildklierhormonen aan. Deze hormonen zijn belangrijk voor de stofwisseling (de omzetting van voedsel in energie) en dus ook voor de groei en de geestelijke ontwikkeling.
Schildklierziekten
Schildklierziekten komen meer voor bij vrouwen dan bij mannen. De oorzaak is meestal een ontsteking van de schildklier; hierdoor ontstaat een te snelle of te trage werking van de schildklier. Als de schildklier te langzaam werkt wordt dat hypothyreoïdie genoemd. Als de schildklier te snel werkt, spreekt men van hyperthyreoïdie. Onder de hypo- of hyperthyreoide vallen nog weer verschillende vormen van de aandoening. Schildklierkanker komt voor, maar zelden.
Hypothyreoïdie (te langzaam werkend)
Een te langzaam werkende schildklier maakt te weinig schildklierhormoon. Dit is meestal aangeboren, maar kan ook op latere leeftijd zijn ontstaan door bijvoorbeeld een schildklierontsteking. Ook is het mogelijk dat hypothyreoïdie ontstaat doordat een te hard werkende schildklier is behandeld met radioactief jodium of met een operatie. In Nederland en België hebben ongeveer 6 op de 1000 zwangeren een te langzaam werkende schildklier. Meestal was dit al voor de zwangerschap bekend en gebruikten deze vrouwen al medicijnen. Klachten van hypothyreoïdie kunnen zijn:
• Vermoeidheid • Kouwelijkheid • Droge, koude, bleekgele huid • Traagheid in denken en handelen • Langzame spraak • Geheugenverlies (concentratiestoornissen) • Psychische klachten zoals depressiviteit en apathie • Myxoedeem verdikte huid waarin je geen ‘putjes’ kan drukken, bijv. rond de ogen • en op de onderbenen • Spierzwakte • Spierpijn en stijfheid, met name in armen, benen en heupen • Gewrichtspijn • Carpale tunnelsyndroom: tintelingen in de handen • Hartklachten • Bros en uitvallend haar • Breekbare, brosse nagels • Wenkbrauwuitval • Gewichtstoename • Kortademigheid (oppervlakkige ademhaling), benauwdheid • Hese, krakende stem • Verstopping • Doofheid • Nervositeit • Oogklachten (exophthalmus bij ziekte van Hashimoto) • Heftige menstruaties
Hyperthyreoïdie (te snel werkend)
Bij hyperthyreoïdie maakt de schildklier te veel schildklierhormoon. Hyperthyreoïdie is bijna altijd een auto-immuunziekte: een ziekte waarbij het lichaam antistoffen (afweerstoffen) vormt tegen zichzelf, bijvoorbeeld dus tegen de schildklier. Bij meer dan 90 procent van hyperthyreoïdie gaat het om de Ziekte van Graves. Ongeveer 1 tot 2 op de duizend zwangere vrouwen hebben deze ziekte. Bij de Ziekte van Graves zijn dat antistoffen tegen de plaats waar het thyroïd-stimulerend hormoon in de schildklier wordt opgevangen (de TSH-receptor). Die antistoffen worden TSI-antistoffen (thyroïdstimulerende immunoglobulinen) genoemd. Klachten van hyperthyreoïdie kunnen zijn: hartkloppingen, gewichtsverlies, veel transpireren, trillende vingers, overactiviteit, moeheid of een snelle hartslag. Soms kan een vergrote schildklier in de hals worden gevoeld of gezien.
• Hartkloppingen • Vermoeidheid • Kortademigheid bij inspanning • Snelle, regelmatige polsslag • Struma (vergrote schildklier) • Last van warmte (overmatig transpireren), voorkeur voor koude • Warme, vochtige handen • Trillende handen/vingers • Zenuwachtig, nervositeit, gejaagdheid • Bewegingsonrust • Spierzwakte (krachtsverlies in spieren) • Spaarzame menstruatie • Darmklachten, diarree/vaker ontlasting • Geheugenzwakte • Instabiliteit, geïrriteerdheid, angst, andere psychische klachten • Boezemfibrilleren, onregelmatige, snelle hartslag (fladderen) • Oogklachten • Retractie (terugtrekking) bovenooglid • Longembolie
Schildklier en zwangerschap
Geschreven voor Babybytes door L. Ward, werkzaam als gecertificeerd intensive care neonataal verpleegkundige.