Anemie (bloedarmoede) wordt veroorzaakt door een tekort aan hemoglobine. Een dergelijk tekort kan het gevolg zijn van een tekort aan rode bloedcellen, maar het kan ook ontstaan wanneer er te weinig hemoglobine aangemaakt wordt. Dit is vaak het gevolg van een ijzertekort.
Hemoglobine is een eiwit dat zich in de rode bloedcellen bevindt. Dit eiwit vervoert zuurstof door het bloed. Hemoglobine wordt voornamelijk gevormd uit ijzer. Bij een tekort aan ijzer kan er onvoldoende hemoglobine worden gevormd en kan er dus niet genoeg zuurstof getransporteerd worden naar de zwangere vrouw en de baby.
Een niet zwangere vrouw heeft een hemoglobinegehalte tussen de 7,5 en 10. Bij een zwangere vrouw kan dit dalen tot 6,3 (dit is afhankelijk van de duur van de zwangerschap) zonder dat er sprake is van anemie.
Tijdens de zwangerschap komt anemie vaker voor, omdat de vraag naar ijzer, folium, foliumzuur en andere mineralen en vitaminen sterk toeneemt. Al deze stoffen zijn belangrijk voor de productie van hemoglobine. De kans op anemie is groter bij vrouwen die:
- veel last ondervinden van ochtendmisselijkheid, die gepaard gaat met braken;
- zwanger zijn van een meerling;
- een dieet volgen dat weinig ijzer en foliumzuur bevat;
- vlak achter elkaar een zwangerschap meemaken;
- voor de zwangerschap heftige menstruaties beleefden.
Verschijnselen en klachten De verschijnselen van anemie zijn onder andere een bleke huid, duizeligheid, hoofdpijn en pijn op de borst (angina pectoris). Ook veel voorkomende verschijnselen zijn het snel buiten adem raken en vermoeidheid, maar deze verschijnselen alleen duiden lang niet altijd op anemie. Veel zwangeren kunnen hier last van hebben, omdat hun hart tijdens de zwangerschap harder moet werken. Het is raadzaam dergelijke klachten te bespreken met een gynaecoloog of verloskundige.
Anemie en de gezondheid van de baby Het lichaam zorgt ervoor dat eerst de baby voldoende ijzer krijgt en daarna pas de zwangere vrouw. Dit houdt in dat er bij jou eerder een ijzertekort is dan bij de baby. De baby heeft de grootste hoeveelheid ijzer nodig in het midden van de zwangerschap. Daarom is het belangrijk dat je goed voor jezelf zorgt en voldoende ijzer binnenkrijgt. Pas bij extreem lage waarden van het hemoglobinegehalte loopt de baby gevaar. Deze extreem lage waarden komen vooral voor als er sprake is van een bepaalde vorm van sikkelziekte of Thalassemie. Is de oorzaak van anemie erfelijk, dan is er een kans dat de baby ook bloedarmoede heeft.
Complicaties tijdens zwangerschap en na de bevalling
Wanneer vrouwen zeer ernstige anemie hebben, is er een grotere kans op een vroegtijdige bevalling. Ook kan het geboortegewicht van de baby te laag zijn. Tijdens de geboorte verliest de vrouw altijd bloed. Wanneer er geen sprake was van anemie voor de bevalling, kan het lichaam het bloedverlies goed compenseren. Na de bevalling zal het bloed weer dikker worden (dit keert terug naar de situatie van voor de zwangerschap) en stijgt het hemoglobinegehalte. Wanneer er sprake is van extreem veel bloedverlies tijdens de bevalling of als er al sprake was van anemie tijdens de zwangerschap, kan het nodig zijn om minimaal 6 weken na de bevalling ijzersupplementen te (blijven) gebruiken. Bij extreem veel bloedverlies zal de gynaecoloog of verloskundige regelmatig het hemoglobinegehalte controleren. Wanneer de vrouw borstvoeding wil geven, moet er extra gelet worden op ijzerinname. Veel ijzer verdwijnt met de moedermelk.
Controle van hemoglobine
Gedurende de zwangerschap zal de gynaecoloog of verloskundige op enkele momenten het hemoglobinegehalte controleren. De meeste gynaecologen en verloskundigen hebben een apparaatje, waarmee ze het bloed direct kunnen onderzoeken. Dit bloed wordt verkregen door middel van een vingerprik en de uitslag is binnen enkele minuten bekend. Deze uitslag zegt alleen iets over het hemoglobinegehalte uit het bloed, wanneer deze te laag is zal er een uitgebreider bloedonderzoek plaatsvinden.
Behandeling
Als eerste zal het voedingspatroon worden besproken, om er zeker van te zijn dat je voldoende ijzer binnen krijgt. Indien nodig worden er ijzerpreparaten voorgeschreven. Er zijn zeldzame gevallen dat anemie niet met orale medicatie kan worden verholpen. Dan kunnen bloedtransfusies of ijzerinjectie noodzakelijk zijn. Er wordt pas overgegaan tot het geven van een bloedtransfusie, als het echt niet anders kan. Bij de meeste ziekenhuizen ligt op dit moment de grens bij een hemoglobinegehalte van 4,0.
Voorzorgsmaatregelen Voedsel is de beste bron om ijzer binnen te krijgen. Wanneer je voldoende binnenkrijgt van het onderstaande lijstje is het nemen van ijzerpreparaten in principe niet nodig.
- mager rood (rund)vlees, mits het vlees goed gaar is
- donkergroen bladgroente
- volkoren producten, bijvoorbeeld volkorenbrood
- eieren
- cornflakes (met extra ijzer)
- aardappelen
- schaaldieren
- appelstroop
- rode bessen
- noten
- gedroogde zuidvruchten, bijvoorbeeld abrikozen en rozijnen
- peulvruchten
- roosvichee ferro
- floradix
- multivitaminenpreparaat, speciaal voor zwangeren
Lever en rosbief kun je beter laten staan, ook al bevatten deze veel ijzer. Hierin zit namelijk een hoog vitamine A gehalte. Hoge doses vitamine A moeten worden vermeden tijdens de zwangerschap. Uit onderzoek is gebleken dat deze schadelijk kunnen zijn voor de baby. Na de bevalling zijn ze wel goed om te eten. IJzer uit vlees wordt door het lichaam namelijk beter opgenomen dan het ijzer uit groenten.
Geschreven voor Babybytes door L. Ward, werkzaam als gecertificeerd intensive care neonataal verpleegkundige.
Zie ook deze informatieartikelen: · Tests voor de zwangerschap · Candida infectie · Chlamydia · Hepatitis B · HIV en AIDS · Antistoffen · Rodehond · Toxoplasmose · Vaginale infecties · Waterpokken
Gerelateerde topics