Stiefgezinnen worden ook wel samengestelde gezinnen genoemd, waarbij één of beide partners kinderen uit een eerdere relatie meebrengen.
Een stiefgezin kan ontstaan doordat gescheiden ouders een relatie aangaan met een nieuwe partner. Ook kan het zijn dat een ouder is overleden, en de partner daarvan na enige tijd weer een nieuwe relatie krijgt. In Nederland zijn naar schatting ongeveer 500.000 stiefgezinnen. Kinderen uit de eerste relatie zijn voor de stiefouder dus stiefkinderen. Kinderen uit de tweede relatie zijn dan stiefzus of stiefbroer ten opzichte van de kinderen uit het eerste huwelijk en hebben een gemeenschappelijke vader of moeder.
Stiefouders hebben het vaak niet gemakkelijk. Het acceptatieproces van de stiefouder door kinderen gaat vaak niet zonder slag of stoot. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat 2/3 van de relaties waarbij stiefkinderen betrokken zijn, strandt. Kinderen uit de eerste relatie blijken vaak het struikelblok te zijn in de nieuwe relatie.
Stiefmoeders hebben het moeilijker dan stiefvaders, zo blijkt uit onderzoek van het CBS. Vrouwen stellen vaker onrealistisch hoge verwachtingen en stappen snel in een zorgrol.
Stiefkinderen zitten vaak niet te wachten op een extra ‘ouder’ die in hun ogen ook nog eens helemaal niets over hen te zeggen heeft. Ze blijven loyaal naar hun eigen ouders. Dit leidt vaak tot conflicten tussen stiefouders en kinderen. Veel stiefouders raken verstrikt in de complexiteit van het stiefgezin: de ex blijft altijd in beeld wegens verbondenheid met de kinderen. Daarnaast ontbreekt vaak de onvoorwaardelijke liefde voor stiefkinderen zoals je die wel hebt voor eigen kinderen. Soms heb je weinig tot geen autoriteit over de stiefkinderen en zal de loyaliteit naar eigen ouders vrijwel altijd overwinnen. Je kunt als stiefouder gevoelens hebben van onmacht, frustratie en jaloezie.
Problemen in stiefgezinnen doen zich voornamelijk voor tussen de partners. De afstemming van de ouderrol, de opvoeding van de eigen kinderen, de opvoeding van niet-eigen kinderen, problemen tussen de eigen en niet-eigen kinderen en onopgeloste problemen tussen ex-partners (de biologische ouders van kinderen) zijn zaken waar men tegenaan loopt.
Een nieuw samengesteld gezin kan geen traditioneel gezin/kerngezin worden. Er is altijd sprake van meerdere gezinnen. Hierdoor hebben ouders vaak minder grip op het gezin. Houd als nieuwe partners elkaar vast en wordt een opvoedteam waarmee je de kinderen in je eigen, nieuwe gezin vastigheid kunt geven. Heb geduld en weet dat het tijd kost om hier met z’n allen aan te wennen. Tijd, ruimte, goede communicatie en afstand zijn noodzakelijk om je nieuwe gezin een goede kans van slagen te geven. En let wel; een stiefgezin hoeft niet altijd een voorbode te zijn voor problemen. Het kan soms ook (van nature) probleemloos verlopen.
Nieuw Gezin Nederland (NGN, voorheen Stichting Stiefgezinnen Nederland) heeft als doel nieuw samengestelde gezinnen te steunen om tot bloei te komen en een stabiel gezinsleven op te bouwen. De stichting biedt onder andere voorlichting en ondersteuning aan stiefgezinnen in Nederland.
Geschreven voor Babybytes door L. Ward, werkzaam als gecertificeerd intensive care neonataal verpleegkundige.