Onderzoek naar groep-B-streptokokken wordt niet bij elke zwangerschap geadviseerd, dit is omdat GBS maar bij 1 op de 5 van de zwangere vrouwen wordt gevonden.
In bepaalde situaties is het wel verstandig onderzoek te doen, bijvoorbeeld bij een zwangere die in het ziekenhuis wordt opgenomen in verband met voortijdige weeën of te vroeg gebroken vliezen. De streptokokken kunnen dan worden aangetoond door middel van een kweek. De verpleegkundige strijkt dan met een wattenstokje eerst langs de ingang van de schede, en dan langs de anus. De uitslag is meestal binnen 2 tot 3 dagen bekend.
Groep-B-streptokokken (GBS)
Streptokokken zijn bacteriën, welke alleen zichtbaar zijn onder de microscoop. Er bestaan verschillende soorten streptokokken. Groep B streptokokken is er 1 van.
De "groep-B-streptokokken" is een bacterie die bij veel zwangere vrouwen in de vagina (schede) aanwezig is. Vaak kan deze bacterie geen kwaad voor de zwangere en haar kind, maar in een enkel geval kan de baby ernstig ziek worden door een infectie met deze bacterie.
Hoe vaak komt het voor bij zwangeren?
GBS komt ongeveer voor bij 1 op de 5 volwassenen zonder dat er klachten zijn, 1 op de 5 zwangere vrouwen draagt deze bacteriën met zich mee en bevinden zich samen met andere bacteriën in de darmen. Veelal zijn ze ook in de vagina of baarmoedermond te vinden zonder dat er verder klachten zijn.
Is een GBS-infectie te voorkomen?
Het is lang niet altijd mogelijk een GBS-ziekte van de baby te voorkomen. In situaties waar het kind een hoge kans heeft om ziek te worden, kan de arts wel voorzorgsmaatregelen nemen. Soms geeft de arts al tijdens de bevalling een antibioticum. Redenen hiervoor kunnen zijn: koorts tijdens de bevalling, een eerder kindje dat GBS-ziekte heeft gehad, of een blaasontsteking met GBS tijdens de zwangerschap. In deze gevallen weten we dat de zwangere heel veel GBS bij zich draagt. Een uitslag van een kweek die GBS laat zien bij een dreigende vroeggeboorte of voortijdig gebroken vliezen is een andere reden om al tijdens de bevalling een antibioticum te geven. Soms krijgt ook de baby na de geboorte nog antibiotica van de kinderarts, bijvoorbeeld bij koorts tijdens de bevalling. In andere gevallen wordt geadviseerd de baby de eerste 48 uur extra in de gaten te houden. Het gebeurt maar zelden dat de moeder na de bevalling een antibioticum nodig heeft. Een enkele keer worden al vóór de zwangerschap bij een vrouw streptokokken van groep B Aangetoond, bijvoorbeeld in een kweek die gemaakt wordt omdat de vrouw afscheiding heeft. Dit heeft geen gevolgen voor de bevalling, zolang er tenminste geen andere risicofactoren zijn, zoals vroeggeboorte, koorts tijdens de bevalling of vliezen die langdurig gebroken zijn.
Hoe kan een kindje besmet raken?
Wanneer een zwangere vrouw GBS bij zich draagt kan het kindje al in de baarmoeder worden besmet. Het kindje kan ook besmet raken tijdens de bevalling, of na de geboorte.
In de baarmoeder
Wordt het kindje al in de baarmoeder besmet met GBS, dan gebeurt dit vaak na het breken van de vliezen. De streptokokken komen vanuit de vagina, via de baarmoedermond in de baarmoeder en weten zo het ongeboren kindje te bereiken. Op deze manier kan de baby al voor de geboorte worden besmet en ziek worden. Deze kans wordt nog groter, naar mate de vliezen langer zijn gebroken. In zeldzame gevallen vind de besmetting en infectie plaats in de baarmoeder 'zonder' dat de vliezen zijn gebroken. Een snelle hartslag van het kindje en een temperatuursverhoging van de moeder kunnen aanwijzingen zijn voor een infectie.
Tijdens de bevalling
Ongeveer de helft van de kinderen wordt tijdens de bevalling besmet, wanneer GBS in de vagina aanwezig zijn. Normaal gesproken veroorzaken de streptokokken dan geen ziekteverschijnselen, deze blijven alleen op de huid en de slijmvliezen van de baby aanwezig. Slechts in een enkel geval, 1 procent, wordt het kindje wel ziek, meestal vrij snel na de geboorte.
Na de geboorte
In minder dan 1 derde van de gevallen wordt de baby pas na de eerst 7 dagen na de geboorte ziek, dit wordt 'late-onset-infectie' genoemd (een GBS ziekte die pas laat ontstaat). Hierdoor kunnen kinderen nog in de eerste 3 levensmaanden ziek worden. Soms zijn ze dan al tijdens de geboorte ontsmet, maar 'ontstaat' de ziekte door de GBS-bacterie pas later. In andere gevallen wordt het kindje na de geboorte besmet, bijvoorbeeld via de handen van een volwassene. Ook als een kindje pas later ziek wordt als gevolg van GBS is het ziekteverloop vaak zeer ernstig.
De gevolgen voor pasgeboren baby`s
Ongeveer de helft van de vrouwen die deze streptokokken bij zich dragen geeft ze tijdens de bevalling door aan hun kind. Ongeveer 20 procent van de zwangere vrouwen is draagster. Dit heeft tot gevolg dat 10% van alle pasgeboren baby's met GBS besmet wordt. De bacteriën zijn dan alleen op de huid of slijmvliezen van het kindje aanwezig, en de baby wordt er niet ziek van. Van alle pasgeborenen wordt ongeveer 1 op de 1000 ziek door een infectie met GBS. Het kindje kan dan zeer ernstig ziek zijn. Kinderen van moeders die GBS-draagster zijn worden in 1 op de 100 gevallen ziek. Deze ziekte kan meestal goed behandeld worden met een antibioticum.
GBS-ziekte bij het kind
Als een pasgeborene ziek wordt als gevolg van een infectie met groep-B-streptokokken, is dat in 9 van de 10 gevallen op de eerste dag. Het kindje ademt vaak snel en oppervlakkig, het ademen kan soms zelfs even stoppen. De kleur van de huid is niet mooi roze, maar grauw, blauw of bleek van kleur. Het kindje kan slap aanvoelen en erg suf zijn. Soms is de baby overprikkelbaar en treden er stuipen (convulsies) op. Meestal is een zacht kreunend geluid bij het uitademen het eerste verschijnsel van ziekte. Dit kreunen, is een zeer belangrijk waarschuwingssignaal, dit zelfde geldt voor een snelle ademhaling of een afwijkende kleur. Vaak zijn voedingsproblemen zoals spugen of het niet willen drinken, koorts of juist een ondertemperatuur ook een teken van GBS-ziekte. Het ernstig ziek zijn is een gevolg van ontstekingen, zoals een longontsteking (pneumonie), een bloedinfectie (sepsis) of een hersenvliesontsteking (meningitis). Soms komen verschillende ontstekingen tegelijkertijd voor. Een hersenvliesontsteking wordt vaker gezien bij kinderen die wat later na de geboorte ziek zijn geworden. Ziekteverschijnselen kunnen zich in heel snel tempo ontwikkelen, soms zelfs binnen enkele uren. Om die reden komt medische hulp soms te laat. Soms is het ziekteverloop ook zo snel en ernstig dat zelfs een snel begonnen behandeling met een antibioticum een slechte afloop niet meer kan voorkomen.
Verhoogde kans
Een GBS-infectie komt nogal eens 'uit de lucht vallen'. Dit wil eigenlijk zeggen dat er tijdens de zwangerschap of bevalling geen aanwijzingen waren voor een verhoogde kans op deze ziekte.
In een aantal gevallen is er wel bekend dat de baby een verhoogde kans heeft op ziekte door een GBS-infectie:
- Een vroeggeboorte (zwangerschapsduur minder dan 37 weken)
- Langdurig gebroken vliezen (langer dan 18-24 uur)
- Temperatuurverhoging van de moeder tijdens de bevalling (hoger dan 37,8-38,0 graden Celsius)
- Blaasontsteking door GBS bij de moeder tijdens de zwangerschap
- Een eerder kindje met GBS-ziekte
Geschreven voor Babybytes door L. Ward, werkzaam als gecertificeerd intensive care neonataal verpleegkundige.
Zie ook deze informatieartikelen: · Tests Tijdens De Zwangerschap · De Combinatietest · Hemoglobinegehalte · Navelstrengpunctie · Neurale buis defect · Triple test · Vaderschapstest (Thuis) · Vlokkentest · Vruchtwaterpunctie · NIPT test
Gerelateerde topics