Bij een scheiding komt heel veel kijken. Soms veel meer dan je verwacht, zeker als er kinderen bij betrokken zijn. Scheidingscoach en familierechtadvocate Yvette bespreekt in deze blog de dingen die ouders vaak vergeten vast te leggen bij een scheiding.
Nieuwe partners
Natuurlijk kunnen ouders wel een nieuwe relatie krijgen en kunnen die nieuwe partners ook een rol gaan spelen in het leven van die kinderen. Maar vader of moeder worden ze daardoor niet.
De introductie
Die nieuwe partners zijn vaak een dingetje voor de andere ouder. Hierover adviseer ik dan ook afspraken te maken in een ouderschapsplan. Wanneer mogen nieuwe partners aan de kinderen voorgesteld worden en hoe gaat dat in zijn werk? Hoe sneller na de scheiding dit gebeurt, hoe meer beladen en moeilijker het ook wordt. Kinderen geloven nu eenmaal in sprookjes en zullen altijd blijven wensen dat hun ouders weer samen komen. Met de introductie van een nieuwe partner kan je kind (opnieuw) in de rouw terecht komen. Het zal wellicht opnieuw moeten verwerken dat het nu wel echt zeker is dat papa en mama niet meer samen komen. Loop daarom niet te hard van stapel. Een verliefde ouder is heel verwarrend voor een kind. Het kind bepaalt het tempo, niet de verliefde ouder. En hoe meer een ouder een nieuwe partner opdringt aan de kinderen, hoe meer een kind zich zal gaan verzetten. Pak dit dus zorgvuldig aan.
Licht eerst de andere ouder in, daarna pas de kinderen. Praat met de kinderen over je nieuwe partner. Kinderen zijn nieuwsgierig en zullen vragen gaan stellen, ook de vraag wanneer ze hem/haar gaan ontmoeten. Dat gebeurt natuurlijk niet direct maar dat geeft niet. Laat het kind het nieuws verwerken. Push het niet, geef geen informatie waar ze niet om vragen en voordat de kinderen hem/haar ontmoeten, laat de andere ouder eerst kennismaken. Dat geeft rust en acceptatie en maakt het later voor de kinderen ook gemakkelijker de nieuwe partner toe te laten in hun leven (zeker bij oudere kinderen). Houd een eerste ontmoeting kort, ga bijvoorbeeld naar een speeltuin, ga niet hand in hand lopen, spreek buiten huis af (neutraal terrein) en bouw het langzaam op.
Termen als papa en mama
Veel ouders leggen ook vast in een ouderschapsplan, dat termen als papa en mama gereserveerd blijven voor de ouders, naar mijn mening ook terecht. Zeker bij jonge kinderen. Want als een kind van twee jaar opgroeit in twee huishoudens (bij papa en bij mama) en mama krijgt een nieuwe relatie en krijgt een kindje met haar nieuwe partner dan zal dat kindje steeds papa zeggen. Grote kans dat het eerste kindje dan ook papa gaat zeggen tegen de partner van haar moeder. Het is in dit voorbeeld dan ook aan de moeder het kind te corrigeren. Het kind heeft immers maar één papa.
Als kinderen de partners van hun ouders al een (koos)naam willen geven dan vind ik ook dat dat aan hen is en hen ook niet opgelegd kan worden. Termen als stiefpapa/-mama of bonusmama/-papa adviseer ik ouders nooit zelf aan hun kinderen op te leggen. Als de kinderen er zelf mee komen is dat anders, maar zeker kleine kinderen zullen dat niet uit zichzelf doen. Het is verwarrend. Zijn er verschillende soorten papa’s en mama’s? Als kinderen het zo voelen dat de nieuwe partner meer is dan alleen Piet of Marijke dan komen ze zelf wel met een term die past bij hun gevoel.
Oudere kinderen hechten zich minder snel aan de nieuwe partners van hun ouders. Wellicht komt dat ook doordat nieuwe partners een andere rol vervullen bij oudere kinderen dan bij jongere.
De rol van nieuwe partners
Ouders bepalen de opvoeding van hun kinderen, stellen regels en corrigeren. Partners van ouders horen zich daar afzijdig van te houden en hebben hooguit een rol in de dagelijkse verzorging van de kinderen (oppassen, halen, brengen, koken, gezelligheid) maar zaken als schoolkeuzes, regels, medische zaken behoren uitsluitend de ouders toe. Als dit voor de ouders én hun latere nieuwe partners vooraf duidelijk is, geeft dat rust en duidelijkheid. Ook voor de kinderen. Dus leg dit vast.
In de coronapandemie kwamen relaties bijvoorbeeld onder druk te staan omdat een partner wilde dat de kinderen werden ingeënt. Dat soort keuzes zijn aan de ouders en niet aan de nieuwe partners. Juist in gezinssituaties waarin de nieuwe partner ook ouder is van een ander kind in het gezin, kan dit spanning veroorzaken. Bespreek dit en leg vast hoe jullie hiermee om willen gaan, zeker als er jonge kinderen in het spel zijn.
Afstemmen omgangsregelingen
Een ander veelvoorkomend probleem is als twee gescheiden ouders samen willen gaan wonen maar ieder een eigen ouderschapsplan hebben met afspraken en regelingen voor hun kinderen en die niet met elkaar gelijk lopen. Mijn advies is dan ook altijd om een wijziging van de regeling (bijvoorbeeld even weekenden, worden oneven weekenden) mogelijk te maken. Bij voorkeur gaan de vier ouders dan met elkaar om de tafel maar het kunnen er dan ook zomaar zes zijn (als beide ouders nieuwe partners hebben met kinderen). Lukt dat niet dan kan je een ‘escape’ in het ouderschapsplan opnemen door bijvoorbeeld ieder jaar de weekenden om te draaien. Het is namelijk een van de meest voorkomende verdelingen dat (ongeacht van hoe je de rest van de week ook verdeeld) de kinderen vaak de weekenden wel bij de een of de andere ouder zijn. Als je dan standaard opneemt die weekenden om te draaien tenzij je dat allebei niet wil, dan wisselt het sowieso ieder jaar als één van de twee dat wil.
Overlijden
Bij een scheiding denken ook weinig ouders na over wat er gebeurt als één van hen overlijdt of ze onverhoopt samen komen te overlijden (als dan niet tegelijk of na elkaar).
Eén van de twee overlijdt
Als beide ouders gezag hebben (en dat is het uitgangspunt van de wet, ook na een scheiding) zullen de kinderen fulltime bij de andere ouder verblijven.
Alimentatie verzekeren
Die ouder moet dat financieel natuurlijk ook wel kunnen bolwerken, want was als een vader overlijdt en moeder afhankelijk was van kinder- en partneralimentatie? In dit soort gevallen adviseer ik ook een overlijdensrisicoverzekering af te sluiten, de premie daarvan is vaak lager dan de meeste mensen denken en als je het uiteindelijk nodig hebt, ben je blij dat je het hebt gedaan.
Bewind
Als de kinderen nog minderjarig zijn dan zal de overlevende ouder ook het bewind krijgen over het geërfde vermogen van de kinderen. Die ouder zou dat geld natuurlijk kunnen gebruiken om een nieuw huis te kopen (al dan niet met een nieuwe partner) en dan kan de erfenis ‘op’ zijn op het moment dat de kinderen volwassen worden. Dit risico kan je beperken door een bewindvoerder te benoemen. Een bewindvoerder beheert het vermogen en de overlevende ouder heeft dan toestemming van de bewindvoerder nodig om bepaalde geldbedragen ten behoeve van de kinderen te mogen besteden. Hiermee voorkom je dat (een deel van) je erfenis vervliegt.
Hebben je kinderen geërfd en overlijdt vervolgens je kind? Dan gaat het geld naar de langstlevende ouder. Wil je dat niet? Stel dan een testament op.
Beide ouders overlijden – Voogdij
Als beide ouders komen te overlijden wordt er in het gezagsregister gekeken of een van de ouders of beide een voogd hebben benoemd. Een voogd krijgt dan het voogdij over de kinderen en als het bewind niet apart is geregeld, ook het bewind. Is er geen voogd vastgelegd (dat kan overigens heel makkelijk online via DigiD op Rechtspraak.nl) dan zal de Raad voor kinderbescherming onderzoek moeten gaan doen naar wie zich over de kinderen gaat ontfermen.
Nieuwe partners
Toch weer terug bij die nieuwe partners want wat nu als een ouder overlijdt die al tien jaar samenwoonde met een nieuwe partner en mogelijk ook kinderen had met die nieuwe partner? Het kind gaat dan automatisch naar de overlevende ouder en verliest daarmee niet alleen een ouder maar ook het contact met de partner van die ouder en diens mogelijke kinderen of zijn/haar half broertjes/zusjes. Leg daarom altijd vast in een ouderschapsplan dat bij het overlijden van een ouder en er inmiddels ‘family-life’ is ontstaan tussen het kind en een ‘stief’gezin, het kind in de gelegenheid wordt gesteld (of nog beter dat de overlevende ouder dit voor het kind regelt) contact te onderhouden of omgang te hebben met leden van dat stiefgezin.
Financieel
Vermogensbelasting
Bij een scheiding maken ouders vaak de afspraak dat de (spaar)rekeningen van de kinderen buiten de verdeling blijven van de financiële afspraken die ouders maken. Dat is vaak geen probleem, maar wat vaak vergeten wordt is wat als de kinderen ouder worden en hun vermogen stijgt? Zolang de kinderen minderjarig zijn wordt het vermogen van de kinderen in de aangifte IB opgeteld bij het inkomen van de ouders. Dit vermogen wordt vervolgens belast in box 3.
Wat nou als de andere ouder lekker doorspaart voor de kinderen of de kinderen krijgen van de opa/oma van de andere zijde een schenking of erfenis, dan kan het zo zijn dat de ouder die niet de beschikking heeft over dat geld (want vader beheert bijvoorbeeld die spaarrekening van de kinderen), daar wel financieel nadeel van heeft. Die ouder kan daarvoor namelijk belast worden in box 3.
Zeker als er een verschil is in vermogen tussen de ouders en/of een erfenis te verwachten is, is het raadzaam ook vooraf hier al afspraken over te maken. Bijvoorbeeld dat de vermogende ouder het nadeel van de andere ouder dan compenseert.
Gezinsplan
Een ouderschapsplan opstellen, of liever gezegd een gezinsplan (het betreft tenslotte het hele gezin en niet alleen de ouders) is altijd maatwerk. Hoe jonger de kinderen, hoe uitgebreider het plan, hoe grotere het inkomens en vermogensverschil tussen ouders, hoe meer afspraken daarover gemaakt dienen te worden. Maar onthoud, een ouderschapsplan is niet in beton gegoten: kinderen veranderen, ouders veranderen en ook situaties kunnen veranderen. Blijf met elkaar in gesprek en kijk naar jullie kinderen, dan komt het goed.
Wil jij graag jouw verhaal over je bevalling, baby, vruchtbaarheidstraject of iets anders delen op BabyBytes? Dat kan via dit formulier. Wie weet staat jouw verhaal binnenkort (anoniem) op de site!
Ik ben Yvette Seen, advocate en scheidingsexpert bij Gezinsvriendelijk Scheiden. Opgegroeid in Luxemburg, gestudeerd in Leiden en inmiddels al weer jaren met mijn man en twee dochters woonachtig in West Friesland. Ik ben van nature vrolijk, open en een echte verbinder.
Als advocaat regel ik de scheiding van ouders bij de rechtbank en als mediator begeleid ik hen bij het maken van duurzame afspraken voor een gelijkwaardig en harmonieus ouderschap in de toekomst. Dat brengt niet alleen ouders rust en duidelijkheid, maar ook de kinderen zodat zij ondanks de scheiding toch gewoon kind kunnen zijn en zich optimaal kunnen blijven ontwikkelen.
Dat is niet altijd makkelijk. De transitie van liefdespartners naar co-ouders is complex maar waar een wil is, is een weg. En die weg, leer ik jullie te vinden!
Reageer op dit artikel
reacties (0)